Trong suốt 2000 năm sống rải rác ở khắp nơi, người Do Thái từng nhiều lần bị bức hại, xua đuổi, nhưng họ vẫn không bị đồng hóa. Điều này liên quan mật thiết với tiền tài mà họ có được. Bởi lẽ, khi một dân tộc nắm được tiền tài trong tay, họ sẽ nắm được quyền lợi sinh tồn và phát triển, chẳng những có thể dùng tiền chống lại sự xâm lược và đồng hóa của dân tộc, mà còn có thể dùng tiền để tăng sức mạnh đối kháng.
Người Do Thái thông minh luôn xem tiền là con dao hai lưỡi. Họ nhận thức được rằng tiền có thể giúp con người sinh tồn, nhưng nó cũng có thể gặm nhấm và ăn mòn linh hồn của nhân loại. Vì vậy, người Do Thái cho rằng, tiền là mặt gương thăm dò nhân cách con người, vừa có thể thấy được sự ti tiện của một nhân cách đồng thời cũng thấy được mặt cao thượng của người đó.
Dưới đây là một câu chuyện từng lưu truyền rộng khắp trong cộng đồng người Do Thái:
Vào một ngày Sabbath (ngày thứ bảy, ngày nghỉ ngơi và thờ phụng Chúa theo đạo Do Thái) ở thời Solomon, có ba người Do Thái cùng đến Jerusalem. Dọc đường, do thấy bất tiện vì mang theo quá nhiều tiền, nên họ ngồi lại bàn bạc và nhất trí chôn tiền của mình chung một chỗ, rồi tiếp tục lên đường. Thế nhưng, một trong số họ đã lén ở lại và đào tiền mang đi mất.
Hôm sau, họ phát hiện tiền bị mất trộm, đoán chắc là người trong bọn làm, song lại không có bằng chứng chứng minh là ai làm. Họ bèn dắt nhau tìm đến Solomon nổi tiếng anh minh để nhờ phân xử.
Sau khi nghe chuyện, Solomon không vội xét hỏi, ngược lại còn nói: “Ta đang có một vấn đề nan giản, phiền ba vị thông minh đây góp ý giúp đỡ, sau đó ta sẽ xem xét phân xử chuyện của các vị”.
Trước tiên, Solomon kể một câu chuyện:
Một cô gái hứa gả cho một chàng trai, nên đã đính hôn ước. Nhưng không lâu sau, cô lại yêu một người khác. Thế là, cô đề nghị hủy hôn với vị hôn phu, đồng thời bằng lòng bồi thường cho anh một khoản tiền. Nhưng vì hạnh phúc của người mình yêu, chàng trai đã đồng ý hủy hôn mà không cần tiền bồi thường. Nhưng chẳng bao lâu sau, cô gái bị một ông lão lừa và bắt làm con tin để đòi tiền chuộc. Vì muốn thoát thân, cô gái nói với ông lão: “Vị hôn phu trước đây chẳng cần tiền bồi thường và đồng ý hủy hôn rồi, vì vậy, xin ông cũng nên làm thế với tôi”. Vậy là ông lão cũng đồng ý để cô đi mà không lấy đồng nào.
Kể chuyện xong, Solomon hỏi: “Theo các vị, cô gái, chàng trai và ông lão, hành vi của ai là đáng khen nhất?”
Người đầu tiên cho rằng, chàng trai không làm khó người khác, không lấy tiền bồi thường, hành vi rất đáng khen.
Người thứ hai cho rằng, cô gái có dũng khí hủy hôn với vị hôn phu, đồng thời muốn kết hôn với người mình thật lòng yêu thương, hành vi này rất đáng khen.
Người thứ ba nói: “Câu chuyện thật chẳng ra sao, ông lão đó đã vì tiền mà dụ bắt cô gái, nhưng sao lại thả cô ta đi trong khi chưa lấy được tiền chứ?”.
Không chờ người thứ ba nói hết, Solomon chỉ vào hắn rồi quát lớn: “Ngươi chính là kẻ trộm tiền!”.
Sau đó, Solomon giải thích: “Điều mà hai người kia quan tâm là tình yêu và cá tính của nhân vật trong câu chuyện, nhưng ngươi chỉ nghĩ đến tiền, không còn nghi ngờ gì nữa, ngươi chính là tên trộm đó”.
Câu chuyện này của người Do Thái đã nói rõ thái độ của một người trước đồng tiền chính là sự thể hiện nhân cách của người đó. Người tì tiện thì trong lòng chỉ toàn nghĩ đến tiền mà không có đạo nghĩa; người cao thượng do xem trọng đạo nghĩa mà thường xem nhẹ đồng tiền. Trong cuộc sống hiện thực, người Do Thái cũng thường dựa vào thái độ đối với tiền tài của đối phương để phán đoán phẩm chất của người đó.
Tục ngữ Do Thái có câu: “Tiền không tên không họ, không có lý lịch”. Họ cho rằng, bất kể dùng phương pháp hay cách thức gì, chỉ cần tiền kiếm được bằng chính khả năng kinh doanh của mình thì có thể đường hoàng nhận lấy, chẳng có gì xấu hổ cả.
Nhà sáng lập chủ nghĩa cộng sản khoa học, Karl Marx từng viết trong cuốn Luận vấn đề về người Do Tháirằng: “Người Do Thái dùng cách riêng của mình để giải phóng bản thân. Họ làm được như thế chẳng những vì họ hiểu rõ thế lực đồng tiền, mà còn vì đồng tiền đã trở thành thế lực của thế giới dù có thông qua họ hay không.
Khánh Vân – Tổng hợp